Phương pháp xét nghiệm HIV nào tốt nhất?

Phương pháp xét nghiệm HIV tốt nhất là phương pháp cho kết quả chính xác và yên tâm cho người nghi mắc phải. Mỗi người có các cách xét nghiệm khác nhau vì trường hợp nghi nhiễm của mỗi người cũng khác nhau. Nhưng quan trọng hơn là xác định được thời gian mình bị nhiễm là khi nào và can đảm để biết câu trả lời. Thời gian nhận biết nguy cơ là rất quan trọng bởi vì nó cho phép người xét nghiệm tính toán được giai đoạn cửa sổ, đó là thời gian nghi nhiễm HIV đến khi được phát hiện.

Có rất nhiều sự nhầm lẫn liên quan đến việc xét nghiệm HIV, trong đó lý do chính là do các lỗ hổng lớn trong hiểu biết về HIV trong khoảng thời gian kể từ khi đại dịch HIV bắt đầu và sự tiến bộ về công nghệ của những thiết bị xét nghiệm. Do đó câu hỏi như phương pháp xét nghiệm HIV nào là tốt nhất phụ thuộc rất nhiều vào hoàn cảnh riêng của từng cá nhân.

Hiện nay có nhiều phương pháp xét nghiệm HIV có khả năng phát hiện các trường hợp nhiễm HIV từ rất sớm. Việc phát hiện sớm HIV là rất quan trọng vì chúng ta biết rằng thời kỳ “then chốt” để HIV lây nhiễm nhiều từ những người mới bị nhiễm sang người khác là trong vài tháng đầu tiên sau khi họ bị nhiễm, khi số lượng vi rút trong máu, tinh dịch người nhiễm bệnh hoặc dịch âm đạo rất cao. Số lượng vi rút HIV trong dịch cơ thể được gọi là tải trọng HIV, và trong giai đoạn đầu có hàng trăm ngàn hoặc hàng triệu vi rút trong mỗi ml máu hoặc dịch.

Vậy, phương pháp xét nghiệm HIV nào là tốt nhất?

1. Xét nghiệm HIV sau 7 ngày tính từ ngày có nguy cơ. 

Chẩn đoán sơ bộ sớm HIV và viêm gan C hiện nay có thể được thực hiện sau 7 ngày tính từ khi có nguy cơ. Điều này trước đây không thể có được, nhưng việc tận dụng những công nghệ chuẩn trong một kiểu chuẩn đoán mới sẽ tạo ra khả năng chẩn đoán rất sớm. Kỹ thuật này đã được ứng dụng nhiều nhất trong việc kiểm tra máu từ những người hiến máu và đã giảm được sự lây nhiễm HIV và viêm gan C rất đáng kể. Kỹ thuật này cũng được sử dụng trong việc hiến tặng nội tạng để sàng lọc HIV-1, HIV-2, viêm gan C và viêm gan B.

Các kỹ thuật chẩn đoán cực kỳ nhanh, sử dụng một hệ thống hoàn toàn tự động và phương pháp xét nghiệm này là sử dụng phản ứng dây chuyền polymerase (PCR) hoặc NAT (Khuếch đại Acid nucleic) để phát hiện số lượng vi rút cực bé.

2. Kiểm tra kháng thể HIV1, 2 và kháng nguyên p24 (kết hợp kiểm tra HIV DUO hoặc HIV

Phương pháp xét nghiệm này được cấp phép ở Châu Âu và hiện nay đã cps ở Việt Nam được sử dụng sau 28 ngày kể từ khi có nguy cơ. Phương pháp này rất tốt và có thể phát hiện phần lớn những người đã nhiễm HIV trong khoảng từ 14-21 ngày. Phương pháp xét nghiệm này là thế hệ thứ 4.

Phương pháp xét nghiệm HIV DUO dựa trên nguyên tắc: khi HIV xâm nhập vào trong cơ thể nó sẽ bắt đầu quá trình tự nhân bản nhanh chóng và các sản phẩm phụ của quá trình này là một loại protein-các kháng nguyên HIV p24- được tạo ra với số lượng rất lớn, trong khoảng 10 ngày từ khi có nguy cơ hay trước, trong thời gian kháng thể kháng HIV đang được hình thành. Các kháng nguyên p24 sau đó sẽ duy trì ở mức rất cao trong một vài tháng đầu tiên sau khi bị nhiễm HIV và suy giảm cùng với sự sụt giảm tải lượng vi rút nhưng sẽ không bao giờ biến mất.

Vì vậy, với việc kháng nguyên p24 được hình thành trước khi kháng thể hình thành sẽ cho phép thu hẹp khoảng thời gian giữa 2 thời điểm đã nhiễm bệnh và thời điểm có thể phát hiện được (thời gian cửa sổ). Đa số người mới bị nhiễm HIV sẽ hình thành kháng thể kháng HIV 1 hoặc 2 trong vòng 28 ngày. Với sự kết hợp, tìm kiếm cả hai kháng nguyên p24 và kháng thể HIV 1 và cũng có HIV 1 và 2 sẽ cho phép phát hiện sớm HIV nhiều hơn so với việc tìm kiếm kháng thể HIV đơn lẻ.

3. Xét nghiệm tìm kháng thể HIV 1-2

Phương pháp này có sự sai lệch lớn nhất. Khi đại dịch HIV bắt đầu vào đầu những năm 1980, các phương pháp xét nghiệm và các thiết bị khi đó còn tương đối nghèo nàn và thường xuyên cho kết quả sai. Các kết quả sai-âm tính giả và dương tính giả dẫn đến sự nhầm lẫn lớn về các kết quả xét nghiệm HIV tại thời điểm đó. Khi sự hiểu biết của chúng ta về căn bệnh này ngày càng rõ ràng và các phương pháp xét nghiệm đã được cải thiện tốt hơn như sự hiện đại, chính xác, dễ sử dụng. Đây là thế hệ thứ ba và thứ tư. Phương pháp xét nghiệm hiện đại thế hệ thứ ba giúp phát hiện hơn 99% số người mới bị nhiễm HIV dương tính ở 6 tuần sau khi có nguy cơ.

Các phương pháp xét nghiệm HIV tốt nhất luôn là phương pháp phù hợp với mức độ nghi nhiễm và cũng phụ thuộc vào mức độ hiểu biết và sự lo lắng của người nghi mắc phải. Nếu bạn có nguy cơ cao như quan hệ tình dục không an toàn với một người HIV dương tính thì hãy nói chuyện với bác sĩ để nhận được lời tư vấn và uống thuốc kháng vi rút càng sớm càng tốt, lý tưởng nhất là trong vòng 72 giờ sau khi có nguy cơ. Các phương pháp xét nghiệm hiện đại cho kết quả chính xác sẽ giúp bạn trút bỏ được gánh lo mắc phải căn bệnh thế kỷ. Vì vậy những người có khả năng nghi mình bị nhiễm HIV nên đến các Trung tâm xét nghiệm. Đây là một quá trình khép kín, an toàn, bảo đảm bí mật cho người xét nghiệm.

                                                Minh Hoa (Lượt dịch từ Freedomhealth)